Database of Surnames in The Netherlands |
|
Cok |
< | Cokart | < |
Kuckartz Koker |
verklaring:
Het middeleeuwse Nederlands kent het woord cockaert, een benaming voor een sufferd, ontleend aan het Franse woord cocart, dat gebaseerd is op het woord coc = coq 'haan', en dat een opschepper of een onnozele hals aanduidt. We sluiten niet uit dat de familienaam Cokart oorspronkelijk als bijnaam naar deze grappige, maar toch enigszins pejoratieve betekenissen verwijst. De naam kwam in ieder geval al vroeg in Frans en Vlaams gebied voor.
Citeren:
Leendert Brouwer, 'Cokart', in: Nederlandse Familienamenbank = CBG Familienamen, Amsterdam, Meertens Instituut / Den Haag, CBG Centrum voor familiegeschiedenis, 2000...
kenmerken:
| persoonstype |
specifieke componenten:
| aard | geen affix |
persoonstype
Van oorsprong hebben we bij dit type namen te maken met bijnamen die te danken zijn aan bepaalde fysieke of mentale eigenschappen, karaktertrekken of omgangsvormen, en dergelijke.
Aan een aangename kwalificatie hebben bijvoorbeeld de van oorsprong Franse families Prudhomme en Prudon hun naam te danken: Prud'homme = 'rechtschapen mens'. Zoiets als Goetheer en Fijnheer in het Nederlands. Van een andere orde is de naam Soetekouw = zoetekauw, iemand die van zoetigheden houdt.
Vaak vond een kwalificatie die tot een bijnaam leidde plaats op basis van een vergelijking. Bij de namen Baron, Keizer en Koning spelen weliswaar verschillende naamsoorsprongen een rol, maar daarbij kan ook rekening gehouden worden met naamgeving op grond van eigenschappen of uiterlijkheden, waarmee de genoemde personen met een baron, keizer of koning werden geassocieerd.
Zo zou men bij de familienaam Vader, behalve aan een beroepsnaam en verwantschapsnaam, kunnen denken aan iemand die gezag en waardigheid uitstraalde of die als een beschermheer werd beschouwd. Vergelijk de benaming Willem-Vader of Vader Willem voor Willem van Oranje. Of aan iemand die het voorkomen heeft van een (bejaarde) huisvader, een typisch vadertje of vaartje (vgl. familienaam Vaartjes).
Bij namen als De Reus en De Moor kunnen we uiteraard denken aan de gestalte en de huids- of haarkleur van de eerste naamdragers.
Familienamen komen veelal als achternamen uit bijnamen voort. Bijnaamgeving is humor is beeldspraak.
De categorie 'persoonstype' vloeit over in categorieën als 'lichaam en kleding' en 'metoniem'. Tot de categorie 'metafoor' wordt bijvoorbeeld de naam Vos gerekend indien deze diernaam staat voor een slimmerik of een roodharige. De familienaam Ruigrok betreft in letterlijke zin weliswaar een 'ruigharige rok', maar die benaming zou ook beeldend bedoeld kunnen zijn voor een ruige kerel, een wildebras. De Brabantse familienaam Suijkerbuijk is op te vatten als een bijnaam voor een zoetekauw. Vergelijk verder namen als Goethals, Trouwborst, Stavast, Springintveld, enzovoort.
afkortingen en bibliografische notaties:
