Nederlandse Familienamenbank |
|
Hootsen Hoets Kloot |
< | Hoots |
naamswijziging
Door geslachtsnaamwijziging bij Koninklijk Besluit ontstaan er nieuwe namen. Familienamen zijn verankerd in de registers van de burgerlijke stand (gemeentelijke basisadministratie); ze worden onveranderlijk van de ene op de andere generatie overgedragen. De keuzevrijheid beperkt zich momenteel tot het doorgegeven van vaders ?f moeders achternaam aan de kinderen, en binnenkort wellicht een combinatie van beide. Er zijn verschillende redenen waarom iemand als volwassene zijn familienaam wil en mag wijzigen, zonder terug te vallen op een reeds bestaande naam in familiekring. De naamswijzigingsprocedure die men bij Dienst Justis kan opstarten, resulteert in een unieke nieuwe naam, waarmee de comparant en mogelijk ook zijn of haar kinderen zich kunnen identificeren. Het kunnen individuele personen zijn die radicaal met hun familie willen breken en hun familie psychisch disfunctioneren ten laste leggen. Gedacht kan worden aan slachtoffers van een misdrijf in familieverband. Naamswijziging kan ook gewenst worden door gezinnen of families die van een rotnaam afwillen, een naam die volgens de richtlijnen het label 'onwelvoeglijk of bespottelijk' op zich krijgt. Het hebben van dat soort namen wordt als hinderlijk ervaren; het zijn schaamnamen. Over het algemeen zijn het namen die niet zozeer een pejoratieve betekenis hebben wat hun oorsprong betreft, maar wel woorden bevatten die tot het domein van de scheldwoorden en de 'vieze woorden' behoren of daar associaties mee hebben. Een achternaam hebben die gelijk is aan de algemeen bekende naam van iemand waarmee je niet geassocieerd wilt worden, kan ook een reden zijn om naamswijziging aan te vragen. Ook personen die een familienaam hebben die zoveel voorkomt, dat hij geen onderscheidend vermogen meer heeft en al te gewoontjes is, krijgen permissie tot geslachtsnaamwijziging.
Namen van immigranten die problematisch zijn voor de Nederlandse uitspraak en het schrift kunnen eveneens (bij de naturalisatie of later) worden aangepast.
Voor de vorming van nieuwe namen zijn enkele richtlijnen geformuleerd. Bij voorkeur wordt een nieuwe naam verkregen door een lichte aanpassing van de oude naam toe te passen. Een nieuwe naam moet de indruk maken een Nederlandse naam te zijn. Hij mag niet reeds voorkomen.
In het verleden werden verzoeken om geslachtsnaamwijziging in de Staatscourant gepubliceerd, maar daar wordt al enkele decennia vanafgezien. De familienamenbank bevat in ieder geval een aantal nieuwe namen, die uit geslachtsnaamwijziging zijn voortgekomen, op grond van de vermeldingen ervan in de Staatscourant van v??r 1995.
Voorbeelden
Hoewel de stamboom van de familie Klootwijk teruggaat op ridder Johan van Clootwijck die omstreeks 1600 de hofstede Clootwijck in Almkerk bewoonde, is deze naam vanwege de negatieve connotatie van het woord kloot = '(wereld)bol' door minimaal 25 takken bij Koninklijk Besluit gewijzigd. Eenmaal is er teruggevallen op de oude vorm Van Cloetwijck. Enkele qua vorm of spelling aan de oude naam gerelateerde nieuwvormingen zijn de namen Kootwijk, Van Kootwijk, Kroonwijk, Rooswijk, Kloosdijk. De oude naam helemaal losgelaten hebben Van Merwerode en Jaarsbergen.
Andere voorbeelden: Mooijer uit Pooijer, Zomerplaag uit Wants, Kiesman uit Augurkiesman, Koetsruiter uit Kutschr?tter, Van Wollingen uit Wong-Lun-Hing, Coler uit Cohen, Blonet uit Bloten, Cassuto uit Cassutto (correctie van een ambtelijke spellingsfout), Janselijn en Janswaard uit Jansen, Jansveld en Jansjager uit Janssen, De Muij uit Muijs, Cromeen uit Crombeen, Valkenburcht uit S?lyomv?ri, Terphuis uit Khany, Krezmien uit Krzemien (bij naturalisatie), Kyvon uit Kloot, Van der Kloof uit Van der Kloot, Pinkhaar uit Pikhaar, Opermeer en Oppenmeer uit Openneer, Perryck uit Pik, Pi?st uit Piest en vervolgens Piejest uit Pi?st, tevens Iepsma uit Piest, Velinga uit Poepjes (omdat veling en poepe synoniemen zijn voor een Duitse seizoensarbeider - zie het 'geboortekaartje' van de nieuwe naam bij Velinga in de familienamenbak).
Enkele opmerkelijke nieuwe namen die van creativiteit en een zin voor historie, spiritualiteit, realiteit of po?zie getuigen: De Naamloze, Van Zuidhaffel, Van Mokum, Van Aartsengel, Boogschutter, Duizendschoon, Aardewater, Sterrebaan, Zomerster, Van de Winterzon, Van der Lijstersangh, Van Markiesveld, Vlinderhof, Goudshart, Heidebloem, Rozenboek, Koerdsma, Cederpark, Tamarinde, Van de Woestijn, Cameleon ...
Citeren:
Leendert Brouwer, 'Naamswijziging', in: Nederlandse Familienamenbank = CBG Familienamen, Amsterdam, Meertens Instituut / Den Haag, CBG Centrum voor familiegeschiedenis, 2000...
• [E. Loeb, Naam en recht. Praktische beschrijving van het naamrecht in Nederland, 's-Gravenhage 1990].
• [L?on Evers & Henk Vat, Afstamming en naam, 's-Gravenhage, Elsevier Overheid, 2006, o.a. 'Geslachtsnaamswijziging bij Koninklijk Besluit', p. 127-142].
• [Naamswijziging, Justis - Ministerie van Justitie en Veiligheid ---- https://www.justis.nl/producten/naamswijziging/. Te downloaden: Brochure naamswijziging].
• Besluit geslachtsnaamwijziging, artikel 1: Gronden voor wijziging van geslachtsnaam, algemeen [https://wetten.overheid.nl/BWBR0008951/2022-01-01].
• There was a time when a Dutch person could change their name at will, as we saw with humanistic names, but in present-day Netherlands a name change is centrally regulated and has to be legally obtained by royal decree. One must get permission from a subdivision of the Ministry of Justice, and name changes are subject to certain restrictions. Probably someone named Apekrom would be allowed to change his name because its connotations, though not obscene, might attract an unacceptable social stigma, as we noted with Tiet and Borst in the previous section. However, he would not be allowed to use the original name Abercrombie on the grounds that this name already exists (!). He would have to create a brand-new name. Only errors by civil servants of the Civil Registry can be corrected, not name distortions that occurred in the years before the introduction of the Civil Registry [Leendert Brouwer & Peter McClure, 'Dutch family names', in: DAFN (preface of the revised second edition of the Dictionary of American Family Names, edited by Patrick Hanks, to be published by Oxford University Press in 2022 --- https://www.cbgfamilienamen.nl/nfb/documenten/DAFN%202,%20ESSAY,%20Dutch%20names.pdf)].
• Verandering van een familienaam is met de verankering ervan niet getolereerd. Maar het naamrecht biedt voorwaarden waarmee in uitzonderlijke gevallen bij Koninklijk Besluit een naamswijziging kan worden doorgevoerd... [Leendert Brouwer, 'Van wie is je achternaam? Naamrecht, emancipatie en zingeving', in: Gen.Magazine 27 (2021), nr 2, p 64-69 --- https://pure.knaw.nl/ws/portalfiles/portal/215796256/Gen_27_2_2021_Leendert_B.pdf].
• [Naamsverandering of naamsaanneming, 1813-1972, Nationaal Archief --- https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/zoekhulpen/naamsverandering-of-naamsaanneming-1813-1972].
• ['Een kosteloos verzoek tot naamswijziging', in: Nieuwsbrief CBG 28-2-2023 / WieWasWie: https://wiewaswie.nl/nl/nieuws/een-kosteloos-verzoek-tot-naamswijziging/?utm_source=Nieuwsbrief&utm_campaign=55e4852b93-EMAIL_CAMPAIGN_2021-APR_COPY_01&utm_medium=email&utm_term=0_0044c514b7-55e4852b93-430782066].
• Name change can only take place in the Netherlands under strict conditions and according to patronizing regulations. At the moment an amendment of name law is being drafted that would give descendants of Dutch citizens whose ancestors lived in slavery an exemption. If they have a family name that their ancestors received upon their release, they may change it free of charge. It remains to be seen, however, whether the desire to adopt new names in keeping with a reclaimed African identity can also be granted. After all, that would conflict with the general regulations when creating a new name. The whole issue shows political opportunism. First, it would be useful to get a good picture of name adoption in light of surnaming in general. Is it right to consider the names in question as slave names? Are they really that bad? It is more likely that precisely the exceptional position now obtained leads to undesirable profiling. In fact, the only solution to embarrass no one is a wholesale revision of the name law that does away with outdated 19th century limitations. Why should anyone be unhappy with their name? Why should someone who insists on having a different name be prevented from doing so? This essay examines the announced change in the law against the background of surnaming in general and the acquisition of family names in Suriname and the Netherlands Antilles in particular [Leendert Brouwer, 'Family Name Adoption in the Dutch Colonies at the Abolition of Slavery in the Context of National Family Name Legislation: A Reflection on Contemporary Name Change', in: Genealogy 2023 --- https://www.mdpi.com/2313-5778/7/4/96/htm].
afkortingen en bibliografische notaties:
