Nederlandse Familienamenbank |
|
Bergen, van |
< | Anbergen | < |
Ambergen Anneberg |
aan
Een groot aantal adresnamen bevat een voorzetselbepaling, waarbij het voorzetsel 'van' zondermeer het meest frequent is en aanduidt van welke plek iemand is, oftewel waar iemand woont. Maar ook andere voorzetsels vinden we terug in familienamen, zo ook het voorzetsel 'aan': iemand met de naam Andeweg woonde 'aan de Weg', Angenent 'aan de/het Eind (van het dorp)', Aan de Wiel (wiel = plas ontstaan na dijkdoorbraak).
In de streektaal van zuidoost Nederland en het aangrenzende deel van Duitsland kan de voorzetsel-lidwoordcombinatie 'aan de(n)' in woonplaatsbepalingen 'aan gen' worden.
• Zulke veldnamen (met voorzetselbepaling) schijnen bijzonder talrijk te zijn in Zuid-Limburg (o.a. Aan de Kerk, te Geulle). Dergelijke voorzetselbepalingen zijn aldaar ook zeer gewoon, als het znw. het land zelf aanduidt, bv. Op den Drees. Het is bekend dat het bepaalde lidwoord aldaar na voorzetsel en voor plaats- en zaaknamen vaak optreedt in de vorm gen. Zo ook in veldnamen, bv. In gen Dal [Schönfeld-1980, p 126].
• Bezeichnend für das Land zwischen Rhein und Maas (Limburg, z.T. Gelderland - Aachen, Jülich, Niederrhein) sind die Namen mit vorgesetztem Ingen- (= in dem) und Angen- (= an dem) wie Ingenbroich, Ingenohl, Ingendael, Ingenhaag, Ingebos, Ingenkamp, Ingarden, Ingenhove, Angenendt [Bach-1952, I-1, p 487].
• Bijzonder interessant voor de karakteristiek lijkt mij het gebruik van het lidwoord gene. In afwijking van bv. Heinrichs (e.a.), mede na kennis genomen te hebben van de afweging bij Wynants, geloof ik nog steeds dat dit woord identiek is met nl. gene (hgd. jener). Het komt nl. vrijwel alleen voor na voorzetsels in een locale betekenis maar dan toch ook weer niet in alle gevallen. (...) Terloops zij opgemerkt dat dit systeem aanleiding heeft gegeven tot persoonsnamen van het type Aangenent en Ingenhousz. Deze hebben echter de eigenaardigheid dat achter de beginvocaal niet n+g maar [fonetisch teken voor ng] volgt ... [A. Weijnen, 'Een stap naar de oostgrens van de zuidoostelijke dialecten', in: Feestbundel D.P. Blok, Hilversum 1990, p 371].
afkortingen en bibliografische notaties:
