Nederlandse Familienamenbank

naamsvermeldingen en literatuurreferenties:

• Henric van Pinxteren; Johan van Pinxteren, Zwolle 1399 [Maandrek. Zwolle 1399]. • Matthijs Jan van Pinxteren, jm. van Middelrode, huw. Berlicum 1742; zoon van Jan Evers van Pinxteren [J. van der Biezen, 'Familie Van Pinxteren', in: Spoorzoeker Nuwelant 1 (1988), nr 1, p 7-12]. • Antoinette van Pinxteren (= zuster Francesco) (Rosmalen 1916-Nuland 1988) ['Nijmeegse biografieën', in: Jaarboek Numaga 53 (2006), p 111]. • Pinksteren - gehucht gem. Tilburg; Pinxter Weijers, gem. Hunsel [Pott-1912, p 348]. • Welk verband is er tussen het christelijke Pinksterfeest en diverse Pinkster-familienamen? We hebben in Nederland een aantal familienamen in de buurt van Pinksteren. Dat zijn Pinkster, Van Pinxteren, Pinxt, Pinxten, Van Pinxten, Pinxter, Pinksterboer en Pinxterhuis. Dan hebben we nog een Duitse Nederlander met de naam Pfingsten en nog een immigrant met de naam Pentecost. Bij Van Pinxteren kun je vanwege het voorzetsel 'van' inderdaad een plaatsnaam veronderstellen, maar hoewel een gedetailleerd aardrijkskundig woordenboek een gehucht genaamd Pinksteren in de gemeente Tilburg vermeldt, kunnen we daar verder niets over vinden. Deze naamvorm is overigens in Den Bosch geconcentreerd en vermeldingen van de achternaam hebben we al in het 14de eeuwse Zwolle aangetroffen. Van Pinksteren zou eventueel van een huisnaam kunnen zijn afgeleid, maar een huisnaam Pinksteren kennen we niet en ook heeft het bekende overzichtswerk van Van Lennep & Ter Gouw uit de 19de eeuw er geen. Bij achternamen in relatie met bepaalde dagen of perioden kan sprake zijn van vondelingen. Zo is de naam Sprokkel te danken aan vondst in de Sprokkelmaand februari en zo kreeg Karel Borro deze namen omdat hij op 4 november werd gevonden, de kerkelijke feestdag ter ere van de Italiaanse heilige Carlo Borromeo of Carolus Borromeus (1538-1584). Het vondelingenmotief geldt mogelijk ook voor namen als Zondag, Zomermaand en Herfst. Heel andere namen zijn echter de namen Pinkster en Pinxten. De Groningse naam Pinkster blijkt uit Pinksterboer te zijn ontstaan en deze naam wordt wel in verband gebracht met de pinksternakel of pinksterwortel (pastinaca sativa), een witte peen die in de veenkoloniën werd geteeld. Pinksterboer zou dan een equivalent van Wortelboer zijn, een naam die eveneens uit deze streek komt. Men kan tevens een relatie tussen Pinkster(boer) en de Drentse naam Pinxterhuis veronderstellen. Bij de Limburgse namen Pinxt en Pinxten (deze naamvorm ook in Belgisch Limburg frequent) wordt verondersteld dat het patroniemen zijn bij een voornaam Pinxt, die evenwel met de feestdag in verband staat omdat de voornaam onthult dat Pinxt op een Pinksterdag was geboren. Verwarrend is echter de naamvorm Van Pinxten in Sint-Michielsgestel: is dat een variant van Van Pinxteren of van Pinxten? De genealogie moet nog veel geheimen ontraadselen! [Leendert Brouwer, 2-6-2017 (naar aanleiding van een Facebook-bericht op CBG Familiegeschiedenis)].

afkortingen en bibliografische notaties: